✏️لە درێژەدا لەسەر فاکتۆرەکانی دیکەی خوێن وەکوو: چەوریی خوێن، کۆلیستڕۆڵی باش، کۆلیستڕۆڵی خراپ، تری‌گلیسیرید، ڕژێنی ملەقۆرتە (تیرۆئید)، شەکرە، پەستان (فشار) و … قسە دەکەین.
_ کێشەی «چەوریی خوێن» زۆرتر لە بەرزبوونی ئاستی «چەوریی خوێن» ئەناسرێت. «چەوریی خوێن» بریتییە لە کۆلیستڕۆڵ (cholesterol) و
تری‌گلیسرید (triglyceride)
کۆلیستڕۆڵ زۆرتر لە ڕێی جەرگ و کەمێکیش لە ڕێی ماددە خۆراکییەکان دروست دەکرێت و بریتییە لە: کۆلیستڕۆڵی باشی خوێن (HDL) و کۆلیستڕۆڵی خراپی خوێن(LDL).
💥 «HDL»؛ کۆلیستڕۆڵی باشی خوێن (hdl cholesterol)
چەوریی زیادە لە خوێن دەگرێت و بۆ لای جەرگ ڕێنوێنیی دەکات و لە ئاکامدا بەرگری دەکا لە خڕبوونەوە و بەرگرتنی (تانشینی) کۆلیستڕۆڵ لەناو دەمارەکان.
💥 «LDL»؛ کۆلیستڕۆڵی خراپی خوێن (LDL cholesterol)
هەر کاتێک LDL زۆرتر لە پێویستی شانەکانی جەستە بێ، LDLی زیادە لەناو دەمارەکان کۆئەبنەوە و هۆکاری تەنگیی دەمارەکان ئەبن. بەم هۆیە بە LDL «کۆلیستڕۆڵی خراپی خوێن» دەگوترێ.
💥 triglyceride
تری‌گلیسرید (triglyceride) جۆرێک لە چەوریی خوێنە. کاتی خواردنی خۆراک، کالۆری ناپێویست بە تری‌گلیسرید ئەگۆڕێ. ئەگەر زۆرتر لە ڕادەی سووتاندنی کالۆری، خۆراک بخۆن، بێگومان «تری‌گلیسرید»تان ئەچێتە بان.
گرینگترین هۆکاری گیراویی دەمارەکان چوونەسەری «چەوریی خوێن»ـه.

💥T3 و T4 و TSH( Thyroid)
✏️پێزانینی کێشەکانی ڕژێنەی ملەقۆرتە (تیرۆئید، Thyroid) بە ئەنجامدانی تاقیکاریی خوێن:
ئەندازەی نۆڕماڵی T3 لە کەسانی باڵغ، نێوانی 52/. تا ۱/۸۵ نانۆگرەم لە میلی‌لیترە. ئەنازەی نۆڕماڵی T4 لە کەسانی باڵغ، نێوانی 4 تا 13 میکرۆگرەم لە دەسی‌لیترە. هەروەها ئەندازەی نۆڕماڵی TSH لە کەسانی باڵغ نێوانی ۳۲/. تا ۵/۲ میکرۆیونیت لە میلی‌لیترە.
لە کاتی هەبوونی کێشە لەم ژمارانە، کەمبوونی چالاکیی ڕژێنەی ملەقۆرتە (Hypothyroidism) یان زۆربوونی چالاکیی ڕژێنەی ملەقۆرتە (Hyperthyroidism) پێش دێت.
💥FBS (Fast Blood Suger)
قەندی خوێن (FBS) یێکێ لە گرینگترین تاقیکارییەکانە. لە تاقیکاریی قەندی خوێن ئەنازەی «گلوکۆزی خوێن (Glucose)» دیار دەکرێت. «گلوکۆز» جۆرێ قەندە کە سەرچاوەی سەرەکیی هێزی جەستەیە.
قەندی خوێنی نۆرماڵ لەخورێنی، نێوانی 70 تا 90 میلی‌گرەم لە دەسی‌لیترە. بەم پێیە ئەگەر قەندی خوێن نێوانی 100 تا 126 بێ، نیشانەی پێش شەکرەیە (Pre-diabetes). هەروەها ئەگەر قەندی خوێن لە 126 بانتر بوو نیشانەی شەکرەیە.
تاقیکاریی HbA1C لە ماوەیەکی دیاریکراو ئەنازەی قەندی خوێن لەناو «جەستە» هەڵدەسەنگێنێت و ئەگەر ڕێژەی لە ۹% بانتر بوو، پیشاندەری قەندی خوێنی سەرەوەیە.
کەسانێک کە تەمەنیان سەرتر لە 40 ساڵە، پێویستە کە تاقیکاریی قەندی خوێن ئەنجام بدەن. له کاتی ئاساییبوون تا تەمەنی 50 ساڵ، هەر 2 ساڵ جارێک و لەدوای تەمەنی 50 ساڵ، ساڵی جارێک تاقیکاریی قەندی خوێن پێویستە.
✏️ کەسانێک کە هەلومەرجەکانی ژێرەوەیان هەیە پێویستە کە بەردەوام لەباری «قەندی خوێن» لەژێر چاودێریدا بن:
🌑 پێشینەی شەکرەی جۆری دوو (Type 2 diabetes) لە ناو کەسوکاری نزیک
🌑ژیانی بێجموجۆڵ (Life without mobility)
🌑 دووگیانی (Pregnancy)
🌑پەستانی خوێنی بان (High blood pressure) (14 لەسەر 9)
🌑ئاستی کۆلیستڕۆڵی باشی خوێن (HDL) بەرامبەر یان کەمتر لە 35
🌑تریگلیسرید (triglyceride) بەرامبەر یان زۆرتر لە 250 میلی‌گرەم لە دەسی‌لیتر
🌑پێشینەی کیستی هێلکەدان (Ovarian Cysts)
🌑پێشینەی نەخۆشیی دەمارەکان (Vascular disease)